Μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών για την μετανάστευση

Ομιχλώδες εξακολουθεί να παραμένει το καθεστώς για τους παράνομους μετανάστες στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να χάνονται σημαντικά έσοδα για τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς η «κινούμενη άμμος» σχετικά με την παραμονή ή την απέλασή τους καθιστά αδιάφορους για την ασφάλισή τους και την πληρωμή εισφορών.

Οι στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας αναδεικνύονται σε πρόσφατη μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών που εκδόθηκε στην αγγλική γλώσσα με τίτλο «Profile and labour market analysis of immigration in Greece» (Μεγέθη, χαρακτηριστικά και ανάλυση της αγοράς εργασίας της μετανάστευσης στην Ελλάδα).

Στη μελέτη αναφέρεται ότι οι μετανάστες τη δεκαετία του 1990 αντιστοιχούσαν στο 10% του αυτόχθονος πληθυσμού και ότι όχι μόνο δεν περιόρισαν τις θέσεις εργασίας, αλλά αντίθετα  συνέβαλαν στη διεύρυνση της παραγωγής και την αύξηση της απασχόλησης.

Ένα σχετικό νέο εύρημα της μετανάστευσης στη χώρα μας, επισημαίνουν οι καθηγητέςΚ. Ν. Κανελλόπουλος, Μαρία Γρέγου και Αθανασία Πετραλιά, είναι ο αυξανόμενος αριθμός των μεταναστών από ορισμένες χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Οι μετανάστες είναι κατά μέσο όρο νεότεροι από τους γηγενείς, οι άνδρες κυριαρχούν στους μετανάστες από την Αλβανία και τη Ρουμανία, την Ασία και την Αφρική, ενώ οι γυναίκες κυριαρχούν ανάμεσα σε εκείνους από τη Βουλγαρία και τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Η απασχόλησή τους συγκεντρώνεται στις κατασκευές, τη μεταποίηση και τα ιδιωτικά νοικοκυριά, δηλαδή κλάδους οι οποίοι επηρεάζονται εντονότερα από τους οικονομικούς κύκλους.

Μετρήσιμα και αξιόπιστα στοιχεία , ακόμα και από την Στατιστική υπηρεσία για τον ακριβή αριθμό των παράνομων μεταναστών δεν υπάρχουν, υπογράμμισε ο καθηγητήςΘεόδωρος Λιανός, με αποτέλεσμα να ακούγονται αντιφατικές εκτιμήσεις. Από 250.000 έως και 1.500.000 από τον κ. Γ. Καρατζαφέρη! «Χωρίς τους μετανάστες δεν θα είχαμε μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση», εκτιμά ο καθηγητής Θ. Λιανός, που παρουσίασε τη μελέτη και παραδέχεται ότι με την οικονομική κρίση έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των ανέργων μεταναστών, αλλά ακόμα δεν καταγράφεται μαζική εκροή προς τις χώρες καταγωγής τους.

Η μελέτη διαπιστώνει την εισδοχή στη χώρα για οικογενειακή επανένωση ενός αξιοσημείωτου ποσοστού υπηκόων τρίτων χωρών, σε συνδυασμό με ένα αμελητέο ποσοστό απορρίψεων, την υψηλή συμμετοχή των Αλβανών σε όλες τις άδειες διαμονής για οικογενειακή επανένωση, καθώς και την πολύ χαμηλή αλλά ανερχόμενη συμμετοχή υπηκόων ορισμένων χωρών της Αφρικής και της Ασίας. Παρατηρείται επίσης η συγκέντρωση της μεγάλης πλειονότητας των αδειών διαμονής για οικογενειακή επανένωση σε γυναίκες και ενήλικους ηλικίας 22-65 ετών, γεγονός που συντείνει στο ότι μετανάστες, κυρίως άνδρες, τείνουν να φέρνουν τις συζύγους τους.

Στρεβλή πολιτική νομιμοποίησης

Οι διαδοχικές προσπάθειες εξάλειψης της παράνομης μετανάστευσης μέσω της νομοθεσίας και πολιτικής νομιμοποίησης δεν επέλυσαν το ζήτημα μακροπρόθεσμα. Τα διαδοχικά προγράμματα γενικώς αύξησαν τον αριθμό των νομιμοποιημένων μεταναστών και βελτίωσαν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας τους. Ωστόσο, η πολιτική νομιμοποίησης μάλλον προσέλκυσε παρά ανέκοψε νέες εισροές παράνομων μεταναστών σε βάθος χρόνου, ενώ φαίνεται να συνέβαλε στην καθυστέρηση του σχεδιασμού μιας μακροπρόθεσμης μεταναστευτικής πολιτικής ή ενός βιώσιμου συστήματος εισδοχής μεταναστών.

Έτσι οι μετανάστες φαίνεται ότι είναι ορθολογικώς δρώντες, μιας και νέοι μετανάστες χωρίς έγγραφα και συνήθως χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, καθώς και ηλικιακά ωριμότεροι μετανάστες με ισχνές πιθανότητες κατοχύρωσης σύνταξης γήρατοςενδιαφέρονται λιγότερο για την ασφάλιση και την καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Αν και αμφότεροι νόμιμοι και παράνομοι μετανάστες παρουσιάζουν παρόμοιο ποσοστό απασχόλησης, οι δεύτεροι εμφανίζουν υπερδιπλάσια συμμετοχή στους άνεργους από τους πρώτους. Οι παράνομοι μετανάστες έχουν μικρότερα ποσοστά μόνιμης απασχόλησης, τείνουν να αλλάζουν τακτικά δουλειές και εμφανίζουν σχετικά υψηλότερο ποσοστό ανενεργών. Οι παράνομοι περισσότερο από τους νόμιμους συγκεντρώνονται ως ανειδίκευτοι εργάτες σε τομείς που χαρακτηρίζονται από υψηλή ανεπίσημη δραστηριότητα, ενώ το κοινωνικό γόητρο της τομεακής και επαγγελματικής τους απασχόλησης υστερεί από αυτό των νόμιμων, το οποίο με τη σειρά του υστερεί σε σχέση με αυτό των γηγενών

Η μελέτη επαναβεβαιώνει τη δίχως προηγούμενο αύξηση της μετανάστευσης στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1990, φτάνοντας να αντιπροσωπεύει σχεδόν 10% του αυτόχθονος πληθυσμού. Η μετανάστευση στην Ελλάδα εξακολουθεί να προέρχεται κυρίως από την Αλβανία και άλλες γειτονικές βαλκανικές χώρες, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει το απόθεμα των μεταναστών μιας και αρκετοί μετανάστες από γειτονικές χώρες κινούνται ανάμεσα στις χώρες προέλευσης τους και την Ελλάδα.